Aby zachować swój kształt, pozwolić piłkarzom oswoić się i nie tracić swoich właściwości, piłki nożne są dziś produkowane głównie ze sztucznego materiału. Tradycja nakazuje, by piłka składała się z 32 łat i rzeczywiście - większość z nich spełnia te wymagania. 12 z nich to równe sobie pięciokąty, natomiast pozostałe 20 to natomiast sześciokąty. Po raz pierwszy model w takiej konfiguracji pojawił się w latach 50. XX wieku i od razu zyskał na popularności. Przełomem było użycie jednej futbolówki na MŚ 1970, kiedy to firma Adidas przygotowała "Telstar", a więc piłkę z 32 łat ze specjalnym wzorem.
Do produkcji "Telstara" użyto naturalnej skóry. Dziś "pęcherz wypełniony powietrzem" mówi się na piłkę wyłącznie w celu dyskredytowania tej dyscypliny sportu. Bo tak jak umiejętności piłkarzy i stroje uległy znacznej zmianie, tak i piłki są zupełnie inaczej produkowane. Standardem we współczesnym futbolu jest za to produkcja piłek ze sztucznych składników. To syntetyczna skóra PU, polichlorek winylu, a czasem też mieszanki obu tych materiałów. Pozwala to na ochronę przed warunkami atmosferycznymi i wilgocią. Piłki mogą być używane znacznie dłużej.
Gdy wiemy już, z czego zbudowana jest piłka, możemy bez problemu kupić sobie przypadkowy egzemplarz i pójść pograć z kolegami/dziećmi. A co, jeśli producent piłki chce, aby ta była używana w profesjonalnym futbolu? W tym celu powstał autorski system certyfikacji FIFA.
W latach 2020-2021 doszło do znacznej zmiany przepisów FIFA, dlatego nie wszyscy producenci piłek mogą ot tak otrzymać certyfikat. Znaki jakości FIFA są integralną częścią programu jakości i mają na celu pomoc w identyfikacji produktów. Trzystopniowa skala certyfikacji pozwala znaleźć nie tylko odpowiednią dla danych zawodników piłkę, ale i wyłonić z wielu dostępnych na rynku futbolówek te najlepsze.
Poza certyfikatami Basic i FIFA, których celem jest spełnianie standardowych kryteriów, federacja stworzyła również odznaczenie QUALITY PRO, którego otrzymanie wiąże się z wieloma testami w niezależnym ośrodku badań. Produkty oznaczone tym certyfikatem zostały zaprojektowane z myślą o maksymalnej wydajności i zastosowaniu wyłącznie na najwyższym poziomie. I teraz pytanie. Czy takich piłek jest wiele?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy najpierw nakreślić, w jaki sposób piłki są testowane. Zanim futbolówka otrzyma certyfikat, musi przejść szereg wymagających testów, które sprawdzą jej wytrzymałość i poddadzą bardzo rygorystycznym procesom. Sprawdź!
Przygotowanie do testu
Piłki są napompowane sprężonym powietrzem o ciśnieniu 0,8 bara. Igła jest smarowana gliceryną przed włożeniem do zaworu, a ciśnienie jest sprawdzane za pomocą manometru, aż do uzyskania prawidłowego ciśnienia. Test piłek trwa dokładnie 24 godziny, w temperaturze 20 stopni Celsjusza i wilgotności 65%.
Obwód
Piłka musi spełniać określone standardy, aby kwalifikować się do otrzymania certyfikatu FIFA Quality Pro. Pierwszym z nich jest obwód. Napompowana piłka o rozmiarze 5 musi mierzyć od 68,5 do 69,5 cm w obwodzie. W teście obwodu dokonuje się 45 tysięcy pomiarów promienia, czyli od środka futbolówki aż do jej powierzchni.
Kulistość
Idealnie okrągła piłka pozwala zachowywać się właściwie na każdej powierzchni i odpowiednio reagować na każde kopnięcie przez zawodnika. Podobnie, jak w przypadku testu obwodu, pomiar dokonywany jest w 45 tysiącach różnych punktów na jej powierzchni. Następnie obliczana jest różnica między każdym punktem. Maksymalna różnica między każdym z dokonanych pomiarów to 1,5%. W przypadku 69 centymetrów dopuszczalny odchył to zaledwie kilka milimetrów.
Elastyczność
Piłkarze muszą wiedzieć, jak futbolówka zachowa się, gdy spróbują oni uzyskać kontrolę klatką piersiową, głową, czy stopą. W piłce przeznaczonej do gry na trawie ważne jest, aby była ona odpowiednio sprężysta. Piłka nie może odskakiwać za wysoko, ale też powinna być skonstruowana inaczej, niż choćby ta do futsalu. Jak przeprowadza się taki test? Piłka musi 10 razy spaść na stalową płytę z wysokości 2 metrów. Po odbiciu się musi osiągnąć określony pułap, aby przeszła do kolejnego etapu. Dla piłek FIFA Quality Pro to zakres 135-155 centymetrów.
Absorpcja wody
Podczas tego testu piłka jest obracana i ściskana 250 razy w zbiorniku z wodą. Piłka nie powinna wchłaniać więcej niż 10% wody, aby przejść do następnej fazy testu.
Waga
Waga piłki jest istotna. Gdy będzie zbyt lekka, jej kontrola zostanie znacznie utrudniona. Zbyt ciężka futbolówka to z kolei większe ryzyko odniesienia kontuzji. W tym teście piłki są ważone trzy razy w szczelnej obudowie, aby na wynik nie wpływały warunki zewnętrzne. Waga musi mieścić się w zakresie 420 - 445 gramów.
Utrata ciśnienia
Na ten egzamin składają się dwa różne czynniki. Przede wszystkim, piłka musi zostać napompowana w warunkach laboratoryjnych do 0,8 bara. Po upływie 72 godzin futbolówka nie może stracić więcej powietrza niż 20%.
Zachowanie kształtu i rozmiaru
Gdy producent wie już, że jego piłka ma odpowiedni kształt, ciśnienie i obwód, czas na sprawdzenie jej wytrzymałości. Piłkę testuje się, wystrzeliwując ją w stalową płytę z prędkością 50 km/h ponad 2000 razy. Zawór i szwy muszą pozostać nienaruszone i nieuszkodzone. Dopuszczalna jest tylko minimalna utrata ciśnienia (maksymalnie 0,1 bara), podobnie jak zmiany kształtu (maksymalnie 1,5%) i obwodu (dopuszczalna granica - 1,5 cm).
Piłek na pełnowymiarowe boiska o rozmiarze 5, dostępnych u wszystkich producentów sprzętu sportowego, jest na ten moment ok. 450. Nie wszystkie są jednak dostępne w Polsce. Niewiele z nich jest także produkowanych przez polską markę. Jedną z takich piłek jest SIERRA PRO 2.0 od Zina, która jest marką specjalizującą się w projektowaniu, produkcji i sprzedaży wysokiej klasy odzieży i akcesoriów piłkarskich.
SIERRA PRO 2.0 została przetestowana w niezależnym, szwajcarskim ośrodku badań EMPA. Spełniła wszystkie wymogi, aby mogła otrzymać prestiżowy certyfikat FIFA QUALITY PRO. To pozwoliło marce osiągnąć bardzo ważną współpracę. Od rundy wiosennej sezonu 2020/21 Zina dostarcza komplet piłek meczowych dla każdej drużyny polskiej Ekstraligi kobiet.
Na boisku nigdy nie zobaczymy wszystkich wyrzeczeń, przez które przechodziły w przeszłości piłkarki, sędziowie, a nawet producenci sprzętu. Wszystko po to, aby piłka nożna wciąż była wiodącą dyscypliną sportową na świecie.